Pandemi sürecinde eğitim kurumlarının uzaktan eğitimi tercih etmesiyle birlikte bilgisayarlara ve özellikle dizüstü bilgisayarlara talep arttı. Bu yazıyı okuyorsanız muhtemelen sizin de dizüstü bilgisayar ihtiyacınız var. Peki Hepsiburada, n11 gibi e-ticaret sitelerinde satılan binlerce bilgisayar modelinden hangisi sizin için en uygunu? Sanırım hepimiz ihtiyacımızı en iyi şekilde karşılamak isteriz ve hiçbirimiz gereğinden fazla para harcamak istemeyiz. Bu yazıyı okuduktan sonra size uygun olan bilgisayarı kolayca bulabilecek, hem ihtiyacınızı karşılamış hem de boşa para harcamamış olacaksınız.
BU YAZIDA NE VAR?
İşlemci
Meşhur bir cümleyle giriş yapayım, “İşlemci bilgisayarın kalbidir”. En önemli bileşenlerden biri olan işlemcinin piyasasına AMD ve İntel markaları hakim olmuş durumda. Alacağınız bilgisayarda %95 ihtimalle bu iki markadan birinin işlemcisi olacak. İşlemci seçerken markalara takılmamak lazım ancak İntel’in işlemcilerinin daha pahalı ve performansının daha yüksek olduğu bir gerçek. Eğer ekonomik bir bilgisayar arıyorsanız AMD işlemcili bilgisayarlara yönelmelisiniz. https://versus.com/tr/cpu adresinde arama kısmına işlemci modellerini yazarak hangi işlemcinin daha yüksek performansa sahip olduğunu rahatça tespit edebilirsiniz. Örnek bir karşılaştırmayı paylaşıyorum:
Ben 4 farklı İntel işlemciyi karşılaştırdım. Hiçbir şey anlamasanız dahi 100 üzerinden verilen puanlar kafanızda bir şeylerin oluşmasını sağlayacaktır.
İntel işlemci seçerken genellikle i3-i5-i7-i9 karşılaştırması yapılır ve rakamı en büyük olanın (i7>i3 gibi) en güçlü olduğu düşünülür ancak bu durum bazen yanıltıcı olabiliyor. İşlemciler gelişen teknolojiyle birlikte her geçen sene daha çok hızlanıyor, küçülüyor ve daha az enerji kullanıyor. Bu sebeple i5 işlemci i7 işlemciden daha iyi olabildiği haller ortaya çıkabiliyor. Peki bunu nasıl anlayacağız? Örneğin elimizde iki adet işlemci olsun, Intel Core i5-9300H ve Intel Core i7-7700HQ. Bu işlemciler benim yukarıdaki fotoğrafta karşılaştırdığım işlemcilerden ikisi. i5 işlemci 81 puan alırken i7 işlemci 71 puanda kaldı. i7 işlemcinin böyle büyük bir farkla geride kalmasının tek sebebi eski nesil olması. İşlemcinin neslini ise “i7-x700” x kısmındaki sayıdan anlıyoruz. Yani örnekte verdiğim i5 işlemci 9.nesil, i7 işlemci ise 7.nesil.
AMD işlemci seçerken işler biraz karışıyor ancak ben piyasada en çok tercih edilen Ryzen işlemci ailesini anlatmakla yetineceğim. Bu işlemcileri de https://versus.com/tr/cpu‘da karşılaştırabilirsiniz. Ryzen işlemcilerden en çok tercih edilen modeller Ryzen 3,5 ve 7. Kural olarak Ryzen 7, 5’ten; 5 ise 3’ten daha güçlü. Ayrıca bu modeller kendi aralarında model numaralarına ayrılıyor ve burada da aynı kural geçerli, büyük olan model numarası daha fazla gücü temsil ediyor. Örneğin AMD Ryzen 5 4500U, AMD Ryzen 5 3500U’dan daha güçlü. Orta sınıf bir performans için Ryzen 5 tercih edebilirsiniz.
Ram
Ram yani bellek seçiminde dikkat etmeniz gerekenler belleğin boyutu, türü ve hızı. Şu an satışta olan dizüstü bilgisayarların çoğunda 4,8 ve 16 ram mevcut. Günlük işler için 4 yeterli ancak geleceği de düşünerek minimum 8 gb bellek boyutuna sahip bir bilgisayar almanız gerektiğini düşünüyorum. Bilgisayarda oyun da oynayacağım diyorsanız minimum 8 hatta oyunun gereksinimlerine göre 32 gb ram dahi tercih etmeniz gerekebilir. Bellek türü olarak piyasada en çok DDR3 ve DDR4 bulunuyor. Aralarında önemli bir fiyat, teknoloji ve performans farkı mevcut. Bütçenize göre size uygun olanı tercih edebilirsiniz. Bellek hızları belleğin türüne göre değişiklik gösteriyor. Olabildiğince yüksek olmasında fayda var. Ram hakkındaki bilgileri genellikle bilgisayarın satış sayfasında bulabilirsiniz.
Ekran Kartı
Bilgisayarda bulunan işlemcilerin neredeyse tamamında dahili bir grafik işlemcisi bulunuyor. Yani işlemci ekran kartının yapacağı görevi yapıyor. Ancak bu ekran kartları harici ekran kartları kadar yüksek performansa sahip değiller. O yüzden oyun oynamayı seven birisiyseniz veya grafik gereksinimi yüksek işlemler yapacaksanız dahili ekran kartı yazan ilandan koşarak uzaklaşın.
Ekran kartı piyasası Nvidia ve AMD hakimiyetinde bulunuyor. Alacağınız bilgisayarda harici ekran kartı varsa bu iki markadan birisine ait olacak. Her iki markanın da farklı alanlarda birbirine üstünlük kurduğunu söylemeliyim (fiyat bakımından AMD ürünleri daha uygun). A markası B’den daha iyidir demekten ziyade ürünleri karşılaştırmak daha doğru. Karşılaştırmayı işlemcileri karşılaştırdığımız internet sitesi olan https://versus.com/en/graphics-card‘da yapabilirsiniz. Ayrıca Youtube gibi platformlardaki özel karşılaştırma videolarını izlemeniz faydalı olabilir. Harici ekran kartının en az 2GB belleğe sahip olmasını tavsiye ederim.
Ekran
Ekran boyutu, ekran kalitesi ve kullanılan panelin teknolojisi 3 ana faktör olarak karşımıza çıkıyor. En çok tercih edilen ekran boyutu 15.6 inç ancak oyun bilgisayarlarında 17.3 inç de talep görüyor. Daha küçük bir ekran boyutu istiyorsanız 12 inçe kadar modellerde mevcut ancak boyut küçüldükçe ürün çeşitliliği azalıyor. Ekran boyutunda benim tercihim 15.6 inç. Hem günlük kullanım için uygun hem de profesyonel bir oyuncu değilseniz oyunlar için yeterli. Ekran kalitesi bakımından en az HD kalitede görüntü sağlayan (mümkünse Full HD) bir cihaz tavsiye ederim.
Ekran Panel Tipinde 3 teknoloji öne çıkıyor: TN, IPS veya VA. Her teknolojinin kendine özgü avantajları veya dezavantajları mevcut. TN paneller uygun fiyatıyla ve yüksek yenileme hızlarıyla (oyuncular için önemli) ön plana çıkıyorlar ancak renk konusunda başarısızlar. Ekrana farklı açıdan bakarken renkler bozuluyor ve değişiyor. TN panellerin renkleri yeterli yansıtamama ve farklı açılardan bakarken renklerin bozulma problemi daha yeni bir teknolojiyle üretilen IPS paneller ile çözülmüştür. Yenileme hızları bakımından da IPS panellerin TN panellere göre daha başarılı olmaya başladığını söyleyebiliriz. Ancak IPS panele sahip cihazlar yüksek üretim maliyeti nedeniyle TN panele sahip cihazlara göre çok daha yüksek fiyata satılıyor. VA paneller ise hemen her konuda IPS-TN paneller arasında bir yerde. VA paneller genel kullanım için uygundur. Verdiğim bilgilerin ekran tercihinde yeterli olmayacağını belirtmek isterim. Bilgisayarı satın almadan önce herhangi bir teknoloji mağazasında denemeniz sizin için en doğrusu olacaktır.
Depolama
Günümüzde kullanılan 2 farklı disk teknolojisinden bahsetmem konunun anlaşılabilmesi için uygun olacaktır. Şu an piyasada HDD Disk dediğimiz hard diskler ve SSD Diskler mevcut. HDD diskler eski teknolojiye sahip oldukları için daha uygun fiyatlılar fakat performansları SSD disklere göre daha düşük. Benim tavsiyem bilgisayarın fiyat/performans dengeli bir ürün olması için ikisinin de bulunması. Ancak ihtiyacınız az ise sadece SSD disk ile de yetinebilirsiniz. Örneğin benim bilgisayarımda 150 GB SSD disk ve 1 TB HDD disk bulunuyor. İşletim sistemini ve çok kullandığım programları SSD diskte barındırıyorum. Diğer dosyalar ise HDD diskte bulunuyor. Siz maliyeti düşürmek için örneğin sadece 256 GB SSD disk bulunan bir bilgisayarı da tercih edebilirsiniz ancak tekrar belirtmek isterim, SSD diskin performansı HDD diske göre katbekat fazladır. Örneğin 50 GB boyutundaki bir dosyayı HDD disk 15 dakika gibi bir sürede yazarken SSD disklerde yazma süresi 3 dakikaya ve daha altına inebilmektedir. Bu sebeple önceliğinizin SSD disk olmasını tavsiye ediyorum.
Pil
Öncelikle bir uyarı yapmak istiyorum. Pilinizin kapasitesi siz pili kullanmasanız dahi zamanla azalacaktır. Pilinizin ömrü sizin nasıl kullandığınıza, hangi programların ne kadar çalıştığına, bilgisayarı hangi ortamlarda kullandığınıza vb. göre değişir. Dizüstü bilgisayarları telefonlardan farklı olarak prize takılıyken kullanmak daha doğrudur. Maalesef dizüstü bilgisayar satan satıcılar pil hakkında detaylı bilgi vermiyor, genellikle tahmini kullanım saati paylaşmakla yetiniyor. Siz de verilen rakamlarla yetinmek ve en iyisini almaya çalışmak zorundasınız.
İşletim Sistemi
İşletim sistemi konusunda sayısız tercih şansınız (yüzlerce Linux tabanlı dağıtım mevcut) var ancak günlük kullanıcılar için en uygun olacak işletim sistemleri Windows ve macOS’tur. Apple tarafından üretilmeyen bilgisayarlar MacOS barındırmadığı için siz kurmak zorundasınız. Piyasadaki bilgisayarların bir kısmı Windows 10 yüklü şekilde gelirken bir kısmı FreeDOS yani işletim sistemsiz şekilde satılıyor. Bu iki satış şekli arasında ortalama 400 TL’lik bir fiyat farkı oluşuyor ki bu bedel Windows lisansının bedeli. Benim tavsiyem işletim sistemsiz bilgisayar alıp kurulumunu işi bilen bir arkadaşa yaptırmanız ve lisansı da internetten satın almanız. Satılan lisanslar orijinal değil ve yasallığı tartışmalı ancak ekonomik zorluklar insanları buna itiyor. Önümüzdeki hafta üniversite öğrencilerinin nasıl ücretisiz Windows 10 ve Office365 kullanabileceğini anlatacağım. (Yazı yayınlandığında buraya link gelecek).
Bilgisayarın Ağırlığı ve İnceliği
Bilgisayarların ağırlığındaki 200 gramlık oynama bile göze en başta çok az gibi gelse de başınıza bela olabiliyor. Hele ki günlük hayatta sürekli yanınızda taşımanız gerekiyorsa bu bilgisayarı aldığınıza dahi pişman olabilirsiniz. İdeal bilgisayar ağırlığının 1.5 kilogram olduğunu söyleyebiliriz. Ne kadar hafif olursa sizin için o kadar iyi olacağını söyleyebilirim ancak unutmayın ki bu hafiflik için dayanıklılıktan, pil ömründen, performanstan bir miktar ödün verilmiş olabilir. Önemli olan dengeyi sağlayabilmek.
Bazı Ekstra Özellikler
Bu liste uzar gider ancak benim en çok işime yarayan bazı özellikleri saymakla yetineceğim. Öncelikle klavyenin ışıklı olması gece kullanırken size büyük avantaj sağlıyor. USB Type C portunun bulunması veri aktarımını hızlandırıyor. Birden fazla usb portunun olması da klayve, fare, oyun kolu vb. kullanırken avantaj sağlayacaktır. Ayrıca bu portların en az birisinin USB 3.0 teknolojisini desteklemesi veri aktarım hızını arttıracak ve kullanım kolaylığı sağlayacaktır.
