Bugün Şant Manukyan’ın yeni kitabı “Global Piyasalar”ı bitirdim. Kitap bekletimin aksine çok anlaşılır bir dille yazılmıştı. Maalesef Şant Manukyan’ın tweetlerinin bir kısmını anlamıyorum ve tweetleri yorumlayan tercüman hesabı da takip ediyorum 🙂 Kitap bu açıdan beni mutlu etti çünkü Şant Manukyan çok bilgili biri ve anlattığı bir şeyi anlamadığımda bir şeyleri kaçırmış gibi hissediyorum. Bu durum daha çok çalışmamı teşvik etse de ruh halim her zaman buna uygun olmuyor. Ayrıca kitapta beni etkileyen bazı yerler vardı (kitabın büyük kısmı aslında). Bunlar neredeyse her ekonomistin veya finans uzmanının ezbere söylediği şeyler değiller. Hem gelecekte dönüp bakabilmek için hem de bu yazıyı okuyacak kişiler için önemli gördüğüm kısımları burada paylaşmak istedim. Aldığım notların bir kısmı direkt kitaptan alınan cümlelerden oluşurken bir kısmı benim yorumlarımdan oluşuyor. O yüzden çok ciddiye almamanızı rica ederim.
- Para ve para sistemi her şey gibi tarih boyunca değişti ve gelecekte değişmeye de devam edecek.
- Hiçbir para sistemi finansal krizlerin olmasını engelleyemez. Günümüzde uygulanan rezerv para sisteminin avantajları ve dezavantajları mevcut. Daha farklı ve verimli bir sisteme ihtiyacımız var.
- Tarihte para her zaman merkezi oldu çünkü paranın değerini oluşturan en önemli şey “güven“. Teoride en çok güvenilen yer devlet fakat devleti oluşturan kurumlar ve yetkili insanlar yaptıkları hatalarla bu güvenin azalmasına sebep oldular.
- Son 30 yılda değerlemeler tarihi ortalamalardan uzaklaştı. Bu anomali iki şekilde çözülebilir. Ya ekonomi daha fazla büyüyecek ya da varlık fiyatları geri çekilecek.
- Düzen kaostan doğar. (Şant Manukyan kitapta Bretton Woods’un gerçek anlamda bitmediğini düşünüyor) Bretton Wood’sun gerçek anlamda bitmesiyle kaotik bir dönem yaşayacağız ve yeni bir global sistem ortaya çıkacak. Kaotik dönemde globalizasyonun bir sonucu olan “ucuzluk” bitecek. Üretimin yerel ve dost ülkelere kaymasıyla maliyetler ve fiyatlar artacak.
- Global sistem dolar likiditesi üzerine kurulu olduğu için krizin ilk aşamasında dolar ihtiyacı artacak. Sistemin temelinde dolar olduğu için dolar krizlerde değer kazanıyor ve alternatifleri (euro) sorunlu. Euro hatalı bir dizayna sahip ve önünde sonunda bir krizle uzun vadeli varlığı test edilecek.
- Güvenilir bir reel getiri elde edilen ortamda altın pozisyonu yüksek tutmanın anlamı yok. Reel getiri azalıyorsa ve risk artıyorsa altın pozisyonu yükseltilebilir. Birçok finansal ürün bizi enflasyondan koruyabilir ama kaostan koruyamaz. Kaosun büyüklüğüne göre portföy düzenlenmeli.
- Şant Manukyan büyük bir krizin ufukta olduğunu düşünüyor ama 5 yıl önce de aynı tespitte bulunacağını söylüyor.
Kitap 222 sayfa ve altını çizdiğim, not aldığım yerlerin tamamını paylaşırsam muhtemelen telif sorunu yaşarım 🙂 Bu yazdıklarım kitabın muhtemelen %1’ini oluşturuyor. Eğer yazdıklarım ilginizi çektiyse bu kitap tam size göre.
